Δεν είναι λίγοι οι άνθρωποι που υποστηρίζουν ότι ο βασικός λόγος που δεν γίνονται vegan, είναι το ότι η φυτική διατροφή είναι πιο ακριβή από τη διατροφή με ζωικά παράγωγα. Με μία πρώτη ματιά, ειδικά αν αναλογιστείς τα τρόφιμα που έχουν τη σήμανση «vegan» στο Super Market, μπορεί να συμφωνήσεις. Ναι, πολύ συχνά, ειδικά τα φυτικά αναπληρώματα «κρέατος» ή γάλακτος έχουν υψηλότερη τιμή από τα αντίστοιχα προϊόντα ζωικής προέλευσης της αγοράς. Αυτό μπορεί να συμβαίνει για αρκετούς λόγους, ανάμεσα στους οποίους είναι η λιγότερη ζήτηση, το μικρότερο μέγεθος της αγοράς, η λιγότερο μαζική παραγωγή, τα οικονομικά συμφέροντα, η διαφορετική φορολόγηση, κοκ. Ό,τι όμως και αν συμβαίνει, αξίζει να αναρωτηθείς: Τα φυτικά μπιφτέκια ή τυριά του εμπορίου είναι πραγματικά απαραίτητα για μία ολοκληρωμένη φυτική διατροφή;
Φυτική διατροφή: Ποιες κατηγορίες τροφίμων είναι πραγματικά απαραίτητες;
Ναι, είναι υπέροχο το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια βρίσκουμε όλο και περισσότερες vegan επιλογές σε εστιατόρια και καταστήματα. Πλέον μπορούμε πραγματικά να υποστηρίξουμε πως τα πάντα έχουν τη vegan εκδοχή τους, και μάλιστα σε τεράστια ποικιλία: λουκάνικα, σνίτσελ, κρέμες γάλακτος, γιαούρτια και επιδόρπια, αλλαντικά και τυριά. Όσο όμως και αν απολαμβάνουμε την ποικιλία των προϊόντων, αξίζει να επισημάνουμε κάτι σημαντικό: Όλα αυτά τα λαχταριστά τρόφιμα με τα οποία έχει γεμίσει η αγορά, δεν είναι απαραίτητα για μία πλήρη φυτική διατροφή.
Όπως μας ενημερώνει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, σε σχετική ενημέρωση αναφορικά με την υγιεινή διατροφή, αυτή πρέπει να περιέχει πέντε βασικές ομάδες τροφίμων: «φρούτα, λαχανικά, όσπρια (λ.χ. φακές και φασόλια), ξηρούς καρπούς και δημητριακά ολικής άλεσης (λ.χ. ανεπεξέργαστο καλαμπόκι, κεχρί, βρώμη και καστανό ρύζι).»
Ακόμα, σύμφωνα με τους/τις ειδικούς υγείας και διατροφής που ασχολούνται με την υγιεινή φυτοφαγία (γνωστή και ως WFPBD, δηλαδή Whole Food Plant-Based Diet), ένας άνθρωπος, αν θέλει να τρέφεται υγιεινά, θα πρέπει να καταναλώνει ανεπεξέργαστα φυτικά τρόφιμα. Κατά συνέπεια, είναι σημαντικό να καταναλώνουμε μία μεγάλη ποικιλία από φρούτα, λαχανικά, όσπρια, δημητριακά ολικής άλεσης, ξηρούς καρπούς, σπόρια, μανιτάρια, ρίζες, μπαχαρικά και μυρωδικά. Τα επεξεργασμένα τρόφιμα που βρίσκουμε στα καταστήματα, είναι συχνά πολύ λαχταριστά και εύκολα στη χρήση, παρόλα αυτά δεν αποτελούν αναγκαία διατροφική ομάδα!
Ελλάδα: Η πατρίδα της ποικιλίας!
Αν κατοικείς στην Ελλάδα, σίγουρα γνωρίζεις ότι μπορείς εύκολα και οικονομικά να προμηθευτείς από κάθε είδους καταστήματα (μπακάλικα, μανάβικά) αλλά και λαϊκές αγορές, καθώς επίσης και απευθείας από τους παραγωγούς, μία τεράστια γκάμα από πρώτες ύλες που παράγονται εδώ. Δεκάδες διαφορετικά όσπρια, δημητριακά, λαχανικά, μανιτάρια, ρίζες και φρούτα διατίθενται στην ελληνική αγορά και, τις περισσότερες φορές, είναι πολύ πιο οικονομικά από τα ζωικά παράγωγα. Μην ξεχνάς ότι η φυτική διατροφή σε καλεί να παίξεις και να δημιουργήσεις δεκάδες διαφορετικές εκδοχές του κάθε πιάτου, δοκιμάζοντας διαφορετικές πρώτες ύλες. Θέλεις πχ να φτιάξεις κεφτεδάκια; Μπορείς να τα παρασκευάσεις με κιμά σόγιας ή αλεσμένες φακές, με λαχανικά ή δημητριακά. Εν ολίγοις, μπορείς να φτιάξεις κάθε πιάτο που αγαπάς, με αμέτρητους τρόπους, ανάλογα τις πρώτες ύλες που θα επιλέξεις. Εσύ τι πιστεύεις; Είναι πιο οικονομικό ένα κεφτεδάκι παρασκευασμένο από κρέας αγελάδας ή γουρουνιού ή ένα κεφτεδάκι από φακές, βρώμη και καρότα;
Τώρα ας μιλήσουν τα δεδομένα
Ωραία ακούγονται όλα αυτά, θα μου πεις. Αλλά οι έρευνες τι λένε;
Σύμφωνα με στοιχεία που συγκέντρωσε η Kantar από περίπου 11000 άτομα στη Βρετανία το 2020 κατά τη διάρκεια 52 εβδομάδων:
Ένα κυρίως γεύμα (μεσημεριανό ή βραδινό) που περιέχει το κρέας ζώου (της ξηράς ή της θάλασσας) κοστίζει, κατά μέσο όρο, 40% περισσότερο από ένα γεύμα με συστατικά φυτικής προέλευσης.
Και κάτι ακόμα! Με βάση τον πίνακα καταναλωτών της Kantar που κατέγραψε τις αγορές 30.000 βρετανικών νοικοκυριών επί 52 εβδομάδες το 2020, οι vegan οικογένειες ξοδεύουν 8% λιγότερα χρήματα ανά επίσκεψη στο Super Market από τις μη vegan οικογένειες.
Σχετικά με τα φυτικά αναπληρώματα κρέατος, με βάση την ίδια έρευνα, υπολογίζεται ότι μόνο το 3,7% των χρημάτων που ξοδεύονται για τρόφιμα και ροφήματα από μία vegan οικογένεια προορίζεται για τέτοια προϊόντα.
Ακόμη, σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύτηκε το 2023 και συνέκρινε στοιχεία από δύο διαφορετικές ομάδες (άνθρωποι που ακολούθησαν μία φυτική διατροφή με μειωμένα λιπαρά και άνθρωποι που ακολούθησαν τη διατροφή που ακολουθούν κανονικά), τα άτομα που ακολούθησαν τη φυτική διατροφή (με έμφαση στα φρούτα, τα λαχανικά, τα δημητριακά και τα όσπρια) μείωσαν το κόστος αγοράς τροφίμων κατά 16%.
Τέλος, σύμφωνα με την έρευνα The global and regional costs of healthy and sustainable dietary patterns: a modelling study που δημοσιεύτηκε το 2021 από ερευνητές του πανεπιστημίου της Οξφόρδης, η vegan διατροφή είναι η πιο οικονομική και μειώνει το συνολικό κόστος των τροφίμων κατά έως και ένα τρίτο.
Όπως, μάλιστα, επεσήμανε ο ερευνητής Dr Marco Springmann σχετικά: «Όταν επιστήμονες όπως εγώ υπερασπίζονται την υγιεινή και περιβαλλοντικά βιώσιμη διατροφή, πολλοί άνθρωποι υποστηρίζουν ότι μιλάμε από θέση προνομίου και προωθούμε κάτι που είναι ανέφικτο οικονομικά για τους περισσότερους ανθρώπους. Η έρευνα αυτή δείχνει μάλλον το αντίθετο. Οι διατροφές αυτές μπορούν να είναι καλύτερες για την τσέπη σου όπως επίσης και για την υγεία σου καθώς και για τον πλανήτη!»
Καλά όλα αυτά, αλλά αφορούν σε χώρες του εξωτερικού. Στην Ελλάδα τι ισχύει;
Με βάση σχετική μελέτη της Αναστασίας Ψειρίδου (MPhil, Phd) και της Μαρίας Ελισσάβετ Μπόρα (Msc) η φυτική διατροφή χωρίς επεξεργασμένα τρόφιμα (Whole Food Plant-Based diet) έχει κατά 43% χαμηλότερο κόστος από τη διατροφή του Υπουργείου Γεωργίας των ΗΠΑ και κατά 32% χαμηλότερο κόστος από τη συμβατική ελληνική διατροφή. Ακόμη, υπολογίζεται ότι κοστίζει κατά 25% λιγότερο από μία φυτική διατροφή που όμως περιλαμβάνει και vegan επεξεργασμένα τρόφιμα. Κατά συνέπεια, η φυτική διατροφή παραμένει η πιο οικονομική επιλογή, είτε αυτή περιλαμβάνει επεξεργασμένα τρόφιμα είτε όχι. Παρόλα αυτά, είναι φανερό ότι όσο λιγότερα επεξεργασμένα τρόφιμα εντάσσουμε στη διατροφή μας, τόσο πιο μικρό είναι και το συνολικό ποσό που ξοδεύουμε για αυτή.
Ακόμη, όπως επισημαίνουν οι ερευνήτριες: «Υπολογίσαμε το μηνιαίο κόστος διατροφής μιας τετραμελούς οικογένειας στην Ελλάδα, και τα χρήματα που μπορεί να εξοικονομήσει αντικαθιστώντας την ελληνική διατροφή με βίγκαν διατροφή. Η εξοικονόμηση είναι: 56€ μηνιαίως αν η οικογένεια υιοθετήσει “συμβατική” βίγκαν διατροφή και 217€ μηνιαίως αν η οικογένεια υιοθετήσει απλή βίγκαν διατροφή. Αν η διατροφή της οικογένειας είναι κοντά στην διατροφή του USDA, που είναι πιθανό για μεγάλο τμήμα των ελληνικών νοικοκυριών, τότε η εξοικονόμηση είναι: 178€ μηνιαίως αν η οικογένεια υιοθετήσει “συμβατική” βίγκαν διατροφή και 338€ μηνιαίως αν η οικογένεια υιοθετήσει απλή βίγκαν διατροφή.»
Συμπέρασμα: Είναι πράγματι γεγονός ότι πολλά επεξεργασμένα φυτικά τρόφιμα που αναπληρώνουν τα αντίστοιχα ζωικά είναι συχνά αρκετά πιο ακριβά από αυτά. Τα τρόφιμα αυτά, όμως, δεν είναι σε καμία περίπτωση απαραίτητα για τη φυτική διατροφή και σίγουρα αποτελούν μικρό ποσοστό των τροφίμων που καταναλώνει το μέσο vegan άτομο. Αντιθέτως, η φυτική διατροφή είναι πλούσια σε πρώτες ύλες που βρίσκουμε εύκολα και σε μεγάλη ποικιλία στην Ελλάδα και έχουν κατά κανόνα πολύ μικρότερο κόστος. Όπως, μάλιστα, δείχνουν οι σχετικές έρευνες, τα άτομα που επιλέγουν να καταναλώνουν φυτικά τρόφιμα ξοδεύουν αρκετά λιγότερα χρήματα για να τραφούν σε σχέση με τους μη vegan.
Έρευνα/σύνταξη: Έλλη Στούρνα για τη Vegan Life NGO (2023)
Comments